Zonder erbij na te denken gaan we vanzelf in een cirkel staan. Zeven grijze mannen, de vrouw die de boel bij elkaar heeft geroepen en ikzelf, de dominee. Als er iemand de kerk op dat moment binnen zou lopen, zou het vast een komisch tafereel zijn geweest. Maar natuurlijk loopt er niemand naar binnen: de kerkgangers moeten thuis blijven.
De vrouw die de ouderling van dienst is, gaat voor in gebed. Ze noemt me bij naam en wenst iedereen veel zegen toe in de dienst die komen gaat. Ik moet denken aan Desmond Tutu waar ik straks over zal spreken. Tutu bad altijd eerst voordat hij een gesprek begon. Wie er ook tegenover hem zat, eerst bidden. Zo voorafgaand aan de viering raakt dit moment me. Als ik voorga in de protestantse kerk bidden we een consistoriegebed in de consistoriekamer, maar nu had de ouderling voorgesteld om met alle ‘medewerkers’ te bidden in de kerkzaal.
Daar staan we dan in een kring met de cameramannen, de muzikanten, de lector en de diaken die eigenlijk geen functie heeft maar toch was gevraagd om te komen voor de gezelligheid. Ik voel een verbondenheid en geconcentreerde aandacht die verder reikt dan ons kerkgebouw.
Ik voel een verbondenheid en geconcentreerde aandacht die verder reikt dan ons kerkgebouw
rachelle van andel
De lege stoelen in de kerkzaal voelen niet meer zo kil aan. Ik hoef vandaag niet mijn fantasie aan te spreken en de stoelen vol te zetten met vrienden en geliefden die ik graag wel eens in de kerk zou willen hebben (maar waarvan ik weet dat het toch niet gaat gebeuren). Soms, als ik het echt nodig heb en de kerk wat warmte kan gebruiken, zet ik in gedachten mijn opa neer en laat ik hem zeemansliederen zingen. Toen hij nog leefde zat hij op een shantykoor. Zingen, vooral heel hard, dat kon hij wel. Maar vandaag mogen de stoelen leeg blijven. De warmte van de mensen die aanwezig zijn, vult de kerkzaal. Ja, het is zowaar echt gezellig hier.
Het is tien uur en we beginnen. De meeste kerkgangers haken vaak wat later aan, vertrouwt de cameraman me toe. We hebben alle tijd. Ik moet eerlijk bekennen dat ik altijd uitkeek naar het moment waarop de kerkgangers mij de hand konden schudden na afloop van de dienst en hun ervaringen met me deelden. Ik heb geen idee waar, wanneer, hoe en of mijn woorden nu aankomen in de huizen van de mensen. Het is een symbolisch moment waarop je die heilige ruimte weer afsluit. Daarna kun je het loslaten. Maar eigenlijk merk ik vandaag dat ik de woorden van de kerkgangers niet nodig heb.
Ook vandaag voel ik dat we Godsdragers zijn, op onze eigen manier, in onze eigen ruimte, in onze angsten, dromen en verlangens
rachelle van andel
De woorden die ik spreek, opgehangen aan de woorden die Tutu sprak toen hij verantwoordelijk was voor een kleine parochie in Soweto, worden werkelijkheid: 'Wij zijn allen Godsdragers, vergeet dat niet, waar en op welke plek je je in je leven ook bevindt'. Tutu sprak deze woorden uit tegen zwarte vrouwen die als huishoudster werkten voor witte mensen. De witte werkgevers konden de namen van de werknemers niet onthouden en spraken hen aan als ‘Annie’ of ‘Jongen’. Tutu zei tegen hen: "Als het je nu nog eens gebeurt, zeg dan terug dat je een Godsdrager bent, Gods partner, geschapen naar het evenbeeld van God." De vrouwen schuifelden met een grote glimlach de kerk uit. Hun ruggen recht.
Mpho Tutu pleit voor het beëindigen van wraak en rancune
Ook vandaag voel ik dat we Godsdragers zijn, op onze eigen manier, in onze eigen ruimte, in onze angsten, dromen en verlangens. In ons onvermogen en dat we ook maar aanrommelen, juist daar. De muzikanten hebben vrijdagavond voor het eerst geoefend, met een fluitist uit Zuid-Afrika die ook is aangehaakt (en me heeft toevertrouwd dat hij voor het eerst een ‘dame dominee’ meemaakt). Er wordt na de overweging, die toch best wel serieus is, Nights in white satin gespeeld. De pianist had gevraagd om te mogen improviseren. Ik vind het prachtig.
We tillen elkaar een beetje op en samen vieren we het leven in al zijn volheid en durven we ‘ja’ te zeggen tegen wat er op dat moment is. We zitten in hetzelfde team en gaan weer verder op weg, de wereld in.
Rachelle van Andel is remonstrants predikant en werkt als studentenpastor in Maastricht en Eindhoven
