Het 61-jarige hoofdpersonage Fern (een rol van actrice Frances McDormand) is op bezoek bij een bevriende familie, wonend in een royaal huis aan de Pacifische kust in het noorden van Californië. Midden in de nacht verlaat ze het zachte bed in de ruime gastenkamer, loopt ze het huis uit en kruipt ze achterin haar witte busje, een Ford Econoline. Haar voertuig, naast het huis geparkeerd, is haar mobiele woning, waarmee ze al maandenlang door het Amerikaanse hartland trekt. Inmiddels slaapt ze beter in dat busje dan in een woning.
Het was in 2017 dat dezelfde actrice Frances McDormand de filmrechten kocht van het in dat jaar verschenen boek Nomadland, geschreven door de Amerikaanse journalist Jessica Bruder. Jessica Bruder beschrijft in haar boek het moderne Amerikaanse verschijnsel van oudere mensen die om allerlei redenen niet met pensioen kunnen gaan en als 21ste eeuwse seizoensarbeiders in hun busje of camper rondtrekken, van staat naar staat, van werkplek naar werkplek. Als de kerstdrukte in het distributiecentrum van online warenhuis Amazon voorbij is, verlaten ze de staat Arizona, om in Nebraska mee te werken in de suikerbietenoogst, of later om gastvrouw of -heer te zijn op een camping in het nationaal park Badlands in South Dakota.
McDormand vroeg een bijzondere regisseur om de film te maken: de 38-jarige Chloé Zhao, die geboren werd in Peking in China, deels opgroeide in Engeland en studeerde in de VS
jurgen tiekstra
McDormand vroeg een bijzondere regisseur om de film te maken: de 38-jarige Chloé Zhao, die geboren werd in Peking in China, deels opgroeide in Engeland en studeerde in de VS. Chloé Zhao werd in 2017 bekend met haar veelgeprezen speelfilm The Rider, over een Amerikaanse rodeorijder die tijdens het paardrijden hersenletsel heeft opgelopen. Wat Zhao in die film deed, moest ze volgens McDormand ook doen met Nomadland. In beide gevallen geeft ze een nieuwe betekenislaag aan een mythisch Amerikaans beeld: in het eerste geval het leven van de Amerikaanse cowboys en rodeo, in het tweede geval het archetypische bestaan op the open road, opde oneindige Amerikaanse snelwegen die grote beloftes in zich dragen.
Het is opvallend dat Zhao in haar film niet keihard afrekent met dat dof geworden cliché van Amerikaanse heroïek, dat sjabloon van het individu dat wilskrachtig zijn eigen bestemming vindt. Zhao had alles in handen om een bittere speelfilm te maken, over mensen die economische verschoppelingen zijn in het 21ste eeuwse Amerika.
Bovendien is Nomadland geen archetypische roadmovie, waarin het hoofdpersonage berusting en wijsheid heeft gevonden aan het einde van haar reis
jurgen tiekstra
Toch is Zhao’s film niet onwaarachtig. Behalve Fern, gespeeld door McDormand, zijn bijna alle nomaden in de film échte nomaden. Zij reizen daadwerkelijk van het distributiecentrum van Amazon, via de suikerbietenoogst in Nebraska, naar het schoonmaakwerk op een camping in South Dakota. We zien bijvoorbeeld Bob Wells, die jaarlijks in Arizona een ontmoeting organiseert voor de gehele gemeenschap van ‘busdwalers’. Ook zijn daar Swankie en Linda May, twee oudere vrouwen die, ondanks alle klappen die het leven aan hen heeft uitgedeeld, krachtige en integere mensen zijn gebleven. Het is die authenticiteit, dat naturelle, dat de film zijn kracht geeft.
Bovendien is Nomadland geen archetypische roadmovie, waarin het hoofdpersonage berusting en wijsheid heeft gevonden aan het einde van haar reis. Dit is een roadmovie zoals het echte leven is. Geen rechte lijn naar verlossing, maar momenten die wisselen tussen vreugde, nostalgie, bevrijding, teneergeslagenheid en hoop.
Te zien: sinds 30 april op Disney+, indien mogelijk in de bioscoop.
