Mijn stappen vertragen, mijn lichaam vraagt om meer zorg en geduld. Mijn passie voor redetwisten maakt plaats voor het verlangen om mijn eigen verleden opnieuw te bezien en van betekenis te voorzien, maar dan vooral in de taal van poëzie en in het licht van de eeuwige wijsheid van het mystieke. Om van daaruit voor de toekomstige generatie een venster te openen naar de wonderbaarlijke lessen uit het verleden. Een aangename gelatenheid treedt stilletjes het huis van mijn gemoed binnen. Ik verlang naar meer geduld met de onvolkomenheden van mezelf en mijn medemens. Ik verlang naar vrede, naar rust.
Plastic paradijs
Het lawaaierige plastic paradijs van de consumptiecultuur doet steeds meer pijn aan mijn oren. Ik heb het met ons te doen. We zijn nog nooit zo welvarend, zo veilig en vrij geweest, en toch zijn we verwikkeld in diep onbehagen. We zijn zo roekeloos vernietigend bezig met het afslachten van dieren en het vernietigen van bossen en planten. We zijn zo tactloos geworden in onze omgang met moeder aarde. De 'moderne' samenleving voelt als een verroest apparaat, een vastgelopen mechanica, beklemmend met al zijn vervreemdende vanzelfsprekendheden, doormodderend in het moeras van de oneindige zucht naar economische groei.
Onze aarde staat in brand. We beleven de hoogste tempraturen sinds tweeduizend jaar. Volgens het onlangs uitgekomen VN-klimaat rapport, samengesteld door honderden wetenschappers en gebaseerd op acht jaar onderzoek, moet de mensheid zijn levenspatroon drastisch veranderen willen we het klimaat, de aarde en ons eigen voortbestaan redden. Ik zie niet hoe het ons zal lukken als we niet een andere wending geven aan de betekenis van mens-zijn. Zolang we gevangen blijven in rupsje-nooit-genoeg van de consumptiecultuur, blijven wij de pyromaan.
We zijn toe aan een metamorfose, een evolutionaire sprong, een transformatie naar een samenleving met meer respect voor de aarde. Het rupsje kan zichzelf en zijn omgeving alleen nog redden door de vlinder te worden. We kennen de noodzakelijk transformatie, maar we weten niet hoe te beginnen. Ook ik weet me hier geen raad mee. Maar het besef dat onze kinderen een wereld verdienen die meer is dan ons plastic paradijs dringt met de jaren steeds pregnanter door in mijn gedachten. Wij moeten zoeken naar een ander zelfbeeld, een ander verhaal.
Oceanisch moment
Mystici, door de eeuwen heen en over de hele wereld verspreid, waren ervan overtuigd dat de inzichten die nodig zijn om een waardig bestaan te hebben voor het oprapen liggen. Ze liggen letterlijk in ons blikveld, maar we zijn verblind geraakt door hebzucht en angsten, geketend door culturele conventies en afgeleid door alledaagse banaliteiten.
Die mystici vonden die inzichten in ogenschijnlijk bestemmingsloos ronddwalen. Ze gingen de woestijn in of trokken zich terug in de grotten van bergen en dichte bossen. Ze vonden zo ruimte en rust voor de openbaringen die de wereld ons te vertellen heeft. Ze konden de bezielde wijsheid van het universum verstaan door het te aanschouwen.
Ik zou willen dat we onszelf deze zoektocht in de natuur naar verbeelding opnieuw aanleren. Ik zou willen dat we het onze kinderen kunnen bijbrengen. Ik gun ze zo de ervaring met dat oceanisch moment, het besef dat de aarde en alle scheppingen getuige zijn van hoe wij met hen en met onszelf omgaan. En dat ze één zijn met ons, als wij die eenheid maar weten te omarmen.
Lang geleden kwam ik in het boek Moorddadige Identiteiten van de Libanese schrijver Amin Malouf een analogie met de bomen tegen. Malouf, van christelijke afkomst en welbekend met de islam en de pre-Abrahamitische religies uit die contreien, zegt: “Om in het hier en het nu groeiend, bloeiend en stevig op de benen te kunnen staan moet een mens net als een boom geworteld zijn in de historie waarvan hij afstamt, maar hij moet ook zijn takken uitspreiden in de wereld om zich heen om vitaal te kunnen blijven.”
De Oerboom
De mens als een boom. Het is een beeld dat mij is bijgebleven en bij elke gedachte eraan leidt het tot meer verdieping. Naast het vinden van evenwicht tussen heden en verleden, zelfbewustzijn en bewustzijn van je omgeving, roept deze beeldspraak bij mij iets anders op: een dringend besef van onze taak op deze wereld. We zouden de aarde moeten laten ademen, waarbij dieren en planten een huis en een fijne schaduw hebben. We moeten geen pyromaan zijn.
Ik zou mijn kinderen willen leren om vaker naar de bomen te kijken en naar hun prachtige evenwicht. Hoe de bomen soepel met de wind meedeinen zonder uit balans te raken. Ik zou mijn kinderen bij willen brengen dat het heilige kruis, die door eeuwen heen, al vóór Christus, zoveel harten heeft weten te veroveren, eigenlijk een geabstraheerde weergave is van de Oerboom. Over deze boom des levens is uitvoerig en met wonderbaarlijke woorden in het Oude en Nieuwe Testament, de Koran en alle andere nog oudere levensbeschouwelijke tradities gesproken.
In dat idioom, het heilige kruis, de boom des levens, is alles te vinden wat mijn kinderen hoeven te weten om een goed leven te leiden en om goed te kunnen zijn voor hun medemens en voor het andere leven op moeder aarde. Ik geloof dat de onveranderlijke levensopdracht van de mens is om nobel als een boom in het leven te staan. Als ik deze natuurminnende boodschap kan overdragen aan mijn kinderen zou ik trots zijn op mijn nalatenschap.
