Iemand vroeg mij: ‘Kun je niet iets schrijven over hoe om te gaan met de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne? Het lijkt erop dat die nog jaren gaat duren…’ Omdat ik zelf een aantal vieringen voor Oekraïense vluchtelingen heb georganiseerd en samen met mijn lief buddy ben geweest van twee gezinnen, gun ik mijzelf het lef op die vraag in te gaan.
Maar ik kom niet verder dan een jammerklacht die in me oprijst: Oekraïne Oekraïne…
Wat zou deze oorlog anders maken dan alle andere die er zijn geweest en zullen zijn? In gruwelijkheid zal de Eerste Wereldoorlog niet overtroffen kunnen worden en in ideologische vernietigingsdrang slaat de Tweede Wereldoorlog alles. Waarom schrikken we meer van de Russische agressie dan van al die andere oorlogen die al decennia woeden op zoveel plaatsen in de wereld? Omdat die verder van ons bed zijn?
En toch, arm Oekraïne Oekraïne…
'Ongelofelijk dat deze oorlog niet een kwade droom is'
Waarom zou je met deze durende oorlog anders omgaan dan met al die andere durende oorlogen? Hoe kan een mens überhaupt omgaan met een oorlog die hem niet direct raakt? Je ziet het aan. Je zucht om zoveel onnodig leed. Je maakt je kwaad om dat verziekte brein van Poetin, dat zoveel verwoesting genereert onder een stortvloed van leugens. En je bidt om een Claus von Stauffenberg die zijn bom nu eens niet precies achter een tafelpoot plaatst.
Hoe kan een mens überhaupt omgaan met een oorlog die hem niet direct raakt?
wim jansen
En ja, ik begrijp het ferme nationalisme van de Oekraïners, maar tegelijk maken al die geelblauwe vlaggen hier me diep ongelukkig, want ik wil niet meegesleept worden in een conflict over land en nationaliteit. Ik ben geen partij, wil dat ook niet zijn en vrees dat nationalisme de wortel is van alle kwaad.
Maar toch, Oekraïne Oekraïne…
Ik zie met lede ogen aan hoe Oekraïense vluchtelingen hier met open armen worden ontvangen terwijl hun gevluchte broeders en zusters uit andere oorlogsgebieden buiten te slapen worden gelegd. Toch zijn ook wij buddy’s geweest voor een gezin in onze eigen woonplaats en later zelfs voor twee gezinnen. Waarom dat dan weer wel? Misschien omdat het zo dichtbij komt?
Intussen was – in alle eerlijkheid – dit buddyschap geen onverdeeld succes. Ze bleken verwende, zwaar opgemaakte westerlingen die het maar al te vanzelfsprekend vonden dat je hen overal naar toe reed, uren met hen doorbracht in gemeentehuis, kledingbank, supermarkt. En niet te vergeten de HAP, omdat hun kind juist in het weekend 37,8 graden koorts had… Het bleken net mensen.
Maar niettemin, arm Oekraïne…
Beide gezinnen zijn inmiddels weer terug, vertrokken zonder groet of dankwoord helaas. Maar ach, wat doet onze frustratie er toe in dit leed? Ik zie opnieuw en opnieuw hoe liefde hen dreef. Het verlangen naar hun geliefden. Hoe zij liever daar hun geliefden misten dan hier. Hoe ze de drones boven hun hoofden en de luchtalarmen trotseerden om maar dichter bij hun geliefden te zijn.
Beide gezinnen zijn inmiddels weer terug, vertrokken zonder groet of dankwoord helaas. Maar ach, wat doet onze frustratie er toe in dit leed?
wim jansen
Het doet me denken aan Anne Frank, die het verstikkende verblijf in het Achterhuis misschien wel overleefde dankzij haar prille verliefdheid op die andere onderduiker, Peter. Ik zie ook dat jonge verliefde stel in Marioepol weer voor me, met de armen innig om elkaar heen, staande voor hun brandende flat, maar vol hoop en leven en sprankeling. Altijd die brand van de liefde, ook in tijden van oorlog.
Oekraïne Oekraïne…
Samen met vrijwilligers heb ik Oosters Orthodox Pasen gevierd in de plaatselijke kerk, nou ja, gevierd, beetje nagespeeld. En Pinksteren. En nog een zomerviering en een herfstviering. Compleet met ingevlogen vertaalster. Een rode draad was: er zal gerechtigheid zijn. In die zin dat het universum om evenwicht vraagt en dat alle dictators een keer hun Waterloo hebben gevonden. Dat hun agressie zich uiteindelijk tegen hen zelf keert.
Maar de rode draad was toch vooral de liefde. Altijd die brand van de liefde. Brandende liefde.
Oekraïne Oekraïne…
Wim Jansen is theoloog, schrijver en dichter. In mei verschijnt zijn gedichtenbundel Eliane – liefdeslyriek. Voor meer informatie: www.wimjansen.nu.
