“Waarom ben jij er vanavond bij?”, vraagt loopbaanbegeleider Ignace de Haes voor aanvang van de workshop. Een van de deelnemers antwoordt: “Ik heb voor het eerst in mijn carrière geen baan, en zie dit als een kans om pas op de plaats te maken”. Ruim vijftig deelnemers beginnen het nieuwe jaar door samen met andere Volzin-lezers te reflecteren op het thema ‘Je leven opnieuw vormgeven via je eigen verhaal’.
Eerder verscheen in Volzin een interview met De Haes, waarin hij vertelt dat het formuleren van authentieke verhalen perspectief en levenszin biedt. Tijdens deze online workshop praten we door over dit thema.
“Het moeilijkste wat er is, is om te vertellen wie je bent.” Met deze stelling opent De Haes de avond. “En al helemaal moeilijk is het om te vertellen wat je wil. De vragen ‘wie ben ik’ en ‘wat wil ik’ zijn onmogelijk te beantwoorden. We kunnen enkel achter het antwoord op deze vragen komen via een omweg. De omweg van het verhaal. Dat is wat we vanavond gaan doen.”
Competenties
De Haes vraagt alle deelnemers om een pen en papier te pakken. Hij formuleerde zeven wezenlijke vragen die iedereen kunnen helpen om verhalen over jezelf te ontlokken. We beginnen met vraag 1: Wat doe je het liefst in je vrije tijd? “Je vrije tijd vul je vrij in, daar heb je zelf voor gekozen. Waarom gaan de ene persoon fietsen, de andere voetballen, en weer een ander lekkere recepten koken? Dat heeft helemaal met jezelf te maken.” Door het verhaal te vertellen van wat je in je vrije tijd doet, leer je jezelf beter kennen.
Door het verhaal te vertellen van wat je in je vrije tijd doet, leer je jezelf beter kennen
ignace de haes
In de chat vraagt De Haes deelnemers om op te schrijven wat ze het liefst doen in hun vrije tijd. Fotografie, lezen, een goed gesprek met vriendinnen, in de natuur zijn, reizen, wandelen, koken, rommelen in de tuin, boeken lezen. De Haes kiest een deelnemer en vraagt haar om haar hobby toe te lichten. Ze tuiniert graag. “Wij hebben een grote achtertuin,” vertelt ze, “daar zaai ik graag, ik kweek groenten en bloemen. Mijn vader was bloemist, ik ben opgegroeid tussen de bloemen. Ik houd er van om een tuin te kweken met veel kleur en veel natuurlijke bloemen. Dat vind ik de mooiste tuinen.” We hebben genoeg gehoord, besluit De Haes. Hij richt zich tot de andere deelnemers. Welke positieve competenties heb je in dit verhaal gehoord?
Geduld, verzorgen, genieten, doorzetten, passie, creëren, afwisseling, kennis, liefde voor de natuur, laten groeien, één zijn met de omgeving, overzicht, plezier, kleurrijk. Deze woorden geven de deelnemers naar aanleiding van het verhaal dat zij zojuist hebben gehoord. “Mooi,” reageert de deelneemster met de bloementuin, “daar herken ik mezelf in.”
Dat is hoe het werkt, legt De Haes uit. Als je iets vertelt over je passie, een verhaal over wat je graag doet, kunnen anderen de competenties en vaardigheden er uit halen die bij jou horen. “Al na het vertellen van een paar zinnen, ontdekken wij van alles over je. Er komen heel veel competenties naar voren uit zo’n verhaal. Waar zou je deze competenties voor kunnen gebruiken?”
De Haes kiest nog een deelnemer uit. “Ik houd van lezen, het zoeken naar wijsheid,” vertelt ze. “Ik verslind joodse kabbala. Ik vind oude teksten fascinerend. Wat daar voor universele gedachtes achter zitten. Bijvoorbeeld de eerste tekst in de Bijbel. In den beginne. Dat er ruimte wordt geschapen uit eenheid, dat er een plek wordt geschapen.” We hebben genoeg gehoord. Nieuwsgierig, spiritueel, diepgang, willen leren, ontdekken, taalgevoelig, beschouwend, onderzoekend, oog voor mysterie, waardering voor het oude, zoekend, analytisch. “Dat herken ik,” is ook de reactie van deze deelneemster, “dat ben ik”.
Probeer zo concreet mogelijk te maken wat je in je vrije tijd doet, benadrukt De Haes. “Als je dit in zinnen zet, ontdek je de positieve competenties die je hebt en de richting die je op kan gaan. Zoals jouw verhaal over oude teksten laten zien dat je een onderzoekende natuur hebt.”
Je eigen rol
De tweede wezenlijke vraag luidt: noem drie favoriete rolmodellen. Wie hebben je geïnspireerd en wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen jou en deze rolmodellen? Ook nu kunnen deelnemers hun antwoorden in de chat schrijven. De antwoorden zijn divers. Van Michael Jackson tot moeder Theresa, Elon Musk en Angela Merkel tot Etty Hillesum en Franciscus van Assisi. Verschillende mensen benoemen hun naasten: mijn vader, mijn dochter, mijn leidinggevende. “Het idee van rolmodellen komt uit de antropologie,” verklaart De Haes. “De wereld is één groot theater, waarin iedereen een eigen rol speelt. Je geeft je eigen rol vorm door te kijken naar anderen en door te vergelijken.”
De wereld is één groot theater, waarin iedereen een eigen rol speelt. Je geeft je eigen rol vorm door te kijken naar anderen en door te vergelijken
ignace de haes
Ook nu kiest De Haes een willekeurige deelnemer. Ze twijfelt. Nee, een rolmodel heeft ze eigenlijk niet. “Misschien mijn vader, of mijn dochter,” vertelt ze behoedzaam. “Laten we met je vader verder gaan,” besluit De Haes. “Wat voor kwaliteiten heeft hij?”
“Wilskracht, doorzetten, discipline, een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Hij heeft een hele grote invloed op mijn gehad.” De Haes: “En wat zijn de verschillen tussen jou en je vader?”. De deelnemer antwoordt: “Ik hoop dat ik wel op tijd stop kan zeggen, ik mag het soms ook niet weten.”
We weten genoeg. Bedachtzaam, vertragen, sterke vrouw, wilskracht, voor jezelf opkomen, doorzetten, moeilijke dingen omzetten in positief, durven twijfelen, eerlijk, respectvol. Dat zijn een aantal woorden die door andere deelnemers worden teruggegeven. “Wauw,” zegt de deelneemster. Even is ze sprakeloos. “Heel mooi.”
De Haes: “Door wat zij net heeft verteld, leren we haar veel beter kennen dan wanneer iemand gewoon zegt ‘ik ben zorgzaam’, of ‘ik ben een sterke vrouw’.
Zet een stap, en je komt altijd aan
Tijdens de workshop bespreken we één voor één de zeven wezenlijke vragen. De Haes illustreert de vragen met verhalen uit eerdere workshops en vraagt deelnemers hun eigen ervaringen te delen. Na onze hobby en rolmodellen gaan we door met het bespreken van een favoriete boek, film, serie of muziekstuk. Steeds stelt De Haes de vraag: wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen deze verhalen en jouw verhaal? Wat zegt het over jou, dat je dit verhaal hebt uitgekozen?
Ook persoonlijkere onderwerpen komen aan bod. Vraag 4 luidt: Welke drie gebeurtenissen hebben de meeste impact op je leven gehad? Wat voor kracht heb je uit deze gebeurtenissen gehaald?
Nadat je alle vragen hebt beantwoord, vraag je voor jezelf: wat is relevant? Welke zinnen springen er tussenuit, wat kan ik er mee?
ignace de haes
“Het is belangrijk dat je een gebeurtenis met een tijd, ruimte en plaats benoemt,” legt De Haes uit. “Het is heel bijzonder wanneer je een impactvolle gebeurtenis kan benoemen en vervolgens kunt formuleren wat voor kracht je er uit hebt gehaald.” Studenten vertellen vaak dat ze vroeger gepest zijn, illustreert De Haes. Deze ervaring kunnen ze op veel verschillende manieren inzetten. Bijvoorbeeld omdat deze studenten het zelf ook zien wanneer anderen worden gepest. Of omdat ze een sterk rechtvaardigheidsgevoel hebben.
Levensmotto
We eindigen de workshop met de vraag: Wat is je levensmotto? “Eerst dacht ik: dat is echt Amerikaans, een levensmotto hebben mensen hier niet. Maar ik heb deze vraag inmiddels al honderden keren gesteld en ontdek steeds weer dat bijna iedereen een levensmotto heeft. Het is een kleine wijsheid over jezelf.”
Wat zijn de levensmotto’s van andere deelnemers?
Alles komt goed, we weten alleen nog niet hoe goed er uit ziet. Zorg voor nieuwe uitdagingen. Geluk is een keuze. Waarom rennen als het ook wandelend kan. Durven is doen. Iedere beperking creëert ook nieuwe mogelijkheden. Vertrouw in het leven. Even stilstaan, een hele vooruitgang. Wanneer niets zeker is, is alles mogelijk.
Het levensmotto van De Haes is: zet een stap, en je komt altijd aan. “Dit levensmotto gebruik ik sinds ik samen met mijn vrouw de pelgrimage naar Santiago heb gelopen. Elke avond kwamen we ergens aan en elke avond vonden we een plek om te slapen. Ook zonder dag we van te voren wisten waar we die nacht zouden verblijven. Steeds bleek het belangrijkste moment de eerste stap. Als je die stap zet, kom je altijd aan.”
Deze wijsheid geldt ook voor vanavond. “Wat we nu doen, is het vertellen van verhalen. Maar het belangrijkste is natuurlijk: zet een stap.” Hij moedigt deelnemers aan om na de workshop voor zichzelf op te schrijven: wat ga je doen?
“Beantwoord alle vragen voor jezelf en schrijf de antwoorden op. Het liefst in één avond. Je hoeft er niet te lang over na te denken, het gaat om wat als eerst bij je opkomt. Het kan zijn dat het antwoord op de ene vraag helemaal niet logisch is met het antwoord op de andere vraag. Nadat je alle vragen hebt beantwoord, vraag je voor jezelf: wat is relevant? Welke zinnen springen er tussenuit, wat kan ik er mee? Onderstreep deze zinnen. En deel het met anderen. Bediscussieer het. Als je als rolmodel je vader of je moeder hebt opgeschreven, deel het met ze. Met deze verhalen kom je veel verder als je ze bespreekt in dialoog met anderen.”
Nog één keer gebruiken deelnemers de chat. Wat vonden zij van de workshop? “Concreet en toch zeer verdiepend,” schrijft iemand. “Veel stof tot nadenken, inspiratie en mooie authentieke verhalen,” benoemt een ander. Een derde deelnemer schrijft: “Originele invalshoek voor reflectie”. En tot slot: “Heel mooi, zo dichtbij jezelf. Ik ga er mee aan de slag!”.
Ignace de Haes is loopbaanbegeleider aan de faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Kijk voor meer informatie op zijn website.
